Ποιο ελληνικό αυτοκίνητο?

Η ιστορία που ακούει στο όνομα «Ελληνικό Αυτοκίνητο» σταματάει κάπου στην δεκαετία του ’80, με το κλείσιμο του εργοστασίου της Nissan στον Βόλο και της Namco που έφτιαχνε τα Pony στην Θεσσαλονίκη. Δεν νομίζω ότι έχω ξανασχοληθεί με το θέμα από τότε και μάλλον και κανείς άλλος στην χώρα, αφού καμία κυβέρνηση δεν πίστεψε και, πολύ περισσότερο, δεν υποστήριξε το θέμα, αλλά αυτό συμβαίνει με την ελληνική βιομηχανία γενικότερα, με τα αυτοκινητάκια θα ασχολούμαστε τώρα?

Να που ένα τυχαίο γεγονός όμως με έκανε να θυμηθώ το πονεμένο θέμα, για να ανακαλύψω ότι η ελπίδα πεθαίνει τελευταία. Ψάχνοντας για αντικαταστάτη του μουλαριού Corsa του ζεύγους Αρχοντίτση, βρήκα αγγελία για ένα ενδιαφέρον Fiat Punto Sporting του 2000. Την διαδικασία την ξέρετε, ακολουθεί τηλέφωνο και συνεννόηση για ραντεβού «να δούμε το αμάξι». Φτάνοντας στον τόπο του ραντεβού, συναντάω έναν ευγενέστατο ηλικιωμένο κύριο, ο οποίος μόνο με ιδιοκτήτη Punto Sporting δεν μοιάζει για να πω την αλήθεια… Το αυτοκίνητο βρίσκεται σε ημιυπόγειο κλειστό πάρκινγκ και πίσω του ακριβώς ποζάρει μια Mercedes W123 σε κατάσταση βιτρίνας. Παρατηρώ την γερμανική αντίκα και ανακαλύπτω ότι δεν είναι ανακατασκευασμένη, αλλά –ακριβώς- όπως βγήκε από το εργοστάσιο! «Δεν έχει μείνει ποτέ έξω, δεν έχει κινηθεί ποτέ σε βροχή» ομολογεί ο κ. Ευγένιος και από την μία δεν έχω παρά να θαυμάσω την αγάπη του ανθρώπου για το τετράτροχο, από την άλλη δεν μπορώ να μην αναρωτηθώ πόσο πεισματάρης μπορεί να είναι κάποιος ώστε να αγοράσει καινούργιο αυτοκίνητο, και μάλιστα στα νιάτα του, και να μην το κινεί. Επειδή νιώθω κάποιους να με κοιτάνε περίεργα (δηλαδή εσύ το Mini το βγάζεις στις λάσπες κυρ Αρχοντίτση?), ανασυντάσσομαι και συνεχίζω… Καθώς είχαμε πάει με το Mini μέχρι εκεί, όπως καταλαβαίνετε, αργήσαμε αρκετά να ασχοληθούμε με το αρχικό αντικείμενο της επίσκεψης, το Punto. Ο κ. Ευγένιος αποδεικνύεται ομιλητικότατος και είναι προφανές ότι η σχέση του με το αυτοκίνητο ξεπερνάει αυτή του μέσου χρήστη ή έστω λάτρη. Κάποια στιγμή μου πετάει «ξέρεις, είμαι ο άνθρωπος πίσω από τα Pony». «Ποια Pony? Τα γνωστά Citroen Pony?» «Αυτά ακριβώς…». Η κουβέντα δεν μπήκε σε λεπτομέρειες, αλλά ήταν αρκετή για να μου θυμίσει το ξεχασμένο από τα 80ies θέμα του «Ελληνικού Αυτοκινήτου».

Τα Pony κατασκευάζονταν από την Namco της οικογένειας Κοντογούρη στη Θεσσαλονίκη. Η οικογένεια Κοντογούρη επέμενε ήδη από την δεκαετία του ’60 να φτιάξει ένα αυτοκίνητο στην Ελλάδα, ξεκινώντας με το Farmobil, ένα off-road με μηχανικά μέρη BMW και Porsche το οποίο δεν πήρε ποτέ έγκριση τύπου. Συνέχεια είχε η κατασκευή του Citroen Pony στις αρχές τις δεκαετίας του ’70, πάνω στα μηχανικά μέρη του 2CV, το οποίο σημείωσε τεράστια επιτυχία, πουλώντας σχεδόν 30.000 οχήματα στην εγχώρια αγορά, αλλά και σε 14 άλλες χώρες του εξωτερικού, μεταξύ των οποίων και οι ΗΠΑ. Το σημαντικό είναι ότι, παρά το σήμα της Citroen στην εμπρός μάσκα, το Pony είχε κατά 67% εξαρτήματα κατασκευασμένα στην Ελλάδα, οπότε μπορούμε με υπερηφάνια να μιλάμε για «ελληνικό» αυτοκίνητο. Βασικό του όπλο η απλή κατασκευή και η χαμηλή τιμή του και παρά το ότι πωλούνταν σαν επαγγελματικό, το ελληνικό δαιμόνιο κατάφερνε και ξεπερνούσε τον σκόπελο. Ο –φίλος πλέον- κ. Ευγένιος Ραΐσης ήταν ο άνθρωπος που ανέλαβε να πουλήσει τα Pony στην Αθήνα. Ήδη μέσα στον πρώτο μήνα είχε πουλήσει 47 αυτοκίνητα, προκαλώντας την απορία ακόμη και στους ίδιους τους αδερφούς Κοντογούρη. Μέχρι τα τέλη του 1982, που έκλεισε το εργοστάσιο, είχε πουλήσει 18.000 αυτοκίνητα, δηλαδή περισσότερο από την μισή συνολική παραγωγή!

Αν εξαιρέσουμε τις παραγγελίες για τις Ένοπλες Δυνάμεις, η επιτυχία των Citroen Pony ήταν αποκλειστικά ιδιωτική και οφείλονταν στο πείσμα ανθρώπων όπως οι αδελφοί Κοντογούρη ή ο Ε. Ραΐσης, καθώς το ελληνικό κράτος έλαμψε δια της απουσίας του. Μάλιστα όταν κατασκευάστηκε το πρώτο Pony και κάλεσαν τον τότε Υπουργό Βιομηχανίας να το δει, όχι απλά δεν πάτησε ποτέ το πόδι του στο εργοστάσιο, αλλά τους απάντησε ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται ποτέ να φτιάξει αυτοκίνητο. «Γιατί?», θα αναρωτιέστε. Γιατί απλούστατα το ελληνικό κράτος εισέπραττε πολλαπλάσια χρήματα φορολογώντας τις εισαγωγές, οπότε δεν είχε κανέναν λόγο να ενθαρρύνει την εγχώρια παραγωγή.  Κάπως έτσι βυθίστηκαν όλες οι προσπάθειες για ένα αυτοκίνητο «Made in Greece», όπως τα εργοστάσια της Opel και Nissan μεταξύ άλλων, αφού στην πρώτη τρικυμία έμεναν μόνοι και αβοήθητοι. Και η τρικυμία ήρθε για την Namco μέσω του συνδικαλισμού. Αντιγράφω εδώ την περιγραφή του Ε. Ραΐση από παλαιότερη συνέντευξη στο Auto Business Review:

«Oι αξιότιμοι εργαζόμενοι της NAMCO – οι οποίοι σαφέστατα είχαν δικαιώματα, και πάντα σέβομαι τα δικαιώματα των εργαζομένων - έκαναν μια απεργία – κατάληψη μάλλον – η οποία κράτησε 120 ημέρες, με πρωτεργάτη ένα μετέπειτα σημαίνον πολιτικό πρόσωπο της Μακεδονίας, ζητώντας αύξηση ημερομισθίων 35%. Οι ιδιοκτήτες της NAMCO πρότειναν στους εργαζόμενους να περιμένουν, έτσι ώστε να δουν τι αύξηση θα τους έδινε ο κλάδος μετάλλου. Η απάντησή τους ήταν αρνητική, καθώς ζητούσαν «εδώ και τώρα» να ικανοποιηθεί το αίτημά τους. Δημιουργήθηκε μεγάλη ένταση γιατί οι εργαζόμενοι δεν άφηναν να μπει κανένας στο εργοστάσιο, ακόμα και στους ιδιοκτήτες απαγόρευαν την είσοδο, φθάσανε μάλιστα να δείρουν πολύ άσχημα και το Διευθυντή Πωλήσεων της NAMCO κ. Γιώργο Ζωγράφο, αλλά και κάποιους εργαζομένους που προσπάθησαν να μπουν για να δουλέψουν. Δεν άφηναν μάλιστα να σταλούν τα ετοιμοπαράδοτα αυτοκίνητα, τα οποία έπρεπε να παραδοθούν στους πελάτες της εταιρίας και τον Ελληνικό δημόσιο τομέα. Αυτή είναι η κακομοιριά που μας δέρνει σ΄ αυτόν τον τόπο, σας επαναλαμβάνω ο κακώς εννοούμενος συνδικαλισμός… Τότε ήρθε ο Πέτρος (Κοντογούρης) από τη Γερμανία, και είπε στους εργαζόμενους ότι η εταιρία θα τους αποζημίωνε για τα μεροκάματα και τα ένσημα που χάθηκαν – σημειώστε ότι στις απεργίες δεν τίθεται θέμα αποζημίωσης. Τους ζήτησε να επιστρέψουν στις δουλειές τους έτσι ώστε να μπορέσει το εργοστάσιο να παραδώσει έγκαιρα 600 PONY στο Ελληνικό κράτος. Πράγματι, το εργοστάσιο άρχισε και πάλι να λειτουργεί τη Δευτέρα – μόνο που την Παρασκευή οι εργαζόμενοι ανακοίνωσαν ότι – πιστέψτε το – ήθελαν να πάνε διακοπές… Η διοίκηση αντέδρασε, λέγοντας ότι υπήρχαν ποινικές ρήτρες για την αδυναμία παράδοσης των αυτοκινήτων και τους υπενθύμισε ότι λείπανε από τη δουλειά τους τόσον πολύ καιρό. Η απάντηση ήταν ότι «…τότε κάναμε απεργία, τώρα θέλουμε να πάμε διακοπές…». Εν τω μεταξύ ο κλάδος μετάλλου έδωσε τελικά στους εργαζόμενους 25% αύξηση αντί 35% που ζητούσαν – μόνο που είχε χαθεί ενδιάμεσα πολύτιμος χρόνος για τη NAMCO… Πράγματι, οι εργαζόμενοι πήγαν διακοπές… Όταν επέστρεψαν, μια ταμπελίτσα στο εργοστάσιο τους παρέπεμπε να πάνε στην οδό Αγ. Σοφίας 26 για να πάρουν τις αποζημιώσεις τους… Το εργοστάσιο είχε κλείσει.»

Οι εργαζόμενοι της Namco έχουν προφανώς την δική τους εκδοχή, αλλά εδώ δεν είμαστε δικαστήριο, απλά παραθέτω την άποψη ενός ανθρώπου που έζησε την κατάσταση εκ των έσω. Κάπως έτσι μπήκε η ταφόπλακα στο ελληνικό Pony, αλλά μάλλον όχι για πάντα. Η Namco επιβίωσε όλα αυτά τα χρόνια πουλώντας τεχνογνωσία για την δημιουργία «βιοτεχνικού χαρακτήρα αυτοκινητοβιομηχανιών» σε εργοστάσια της Αφρικής και της Ασίας. Το Φεβρουάριο του 2014 ανακοίνωσε την δημιουργία του νέου Pony, το οποίο θα στηρίζεται σε μηχανικά μέρη του group PSA (Citroen πάλι?) ή Fiat ή Toyota. To πλάνο λέει ότι θα κυκλοφορήσει το 2015 με τιμή στα 7.000€, ενώ στο internet κυκλοφορούν ήδη φωτογραφίες και ένα βιντεάκι με την διαδικασία συναρμολόγησης. Όλα αυτά εν μέσω κρίσης που δεν λέει να περάσει. Λέτε η πολυπόθητη «ανάπτυξη» να σημάνει τις καμπάνες και για το νέο Ελληνικό Αυτοκίνητο? Ας το ελπίσουμε…