Σχεδιάστε γιατί χανόμαστε

Τι καθορίζει τον βασικό σχεδιασμό ενός αυτοκινήτου και κάνει το x μοντέλο να διαφέρει από το y ή ευρύτερα, την σχεδιαστική τεχνοτροπία ολόκληρης της γκάμας ενός κατασκευαστή από ενός άλλου? Ο πρώτος κατά σειρά βαρύτητας παράγοντας παραδοσιακά είναι η πένα του σχεδιαστή, είτε μιλάμε για καθαυτή «πένα και καμβά» είτε για ψηφιακή-CAD. Καλή-κακή, ιταλική-ιαπωνική-αλβανική, ελεύθερη ή κατευθυνόμενη, σε κάθε περίπτωση η «πένα» με την έννοια της τέχνης και της αισθητικής είναι αυτή που δίνει μέχρι σήμερα στο αυτοκίνητο την βασική σχεδιαστική του δομή. Στην πορεία του χρόνου και με την σχετική επιστήμη να αναπτύσσεται όλο και περισσότερο, μπήκε στο παιχνίδι ο δεύτερος παράγοντας, που είναι η αεροδυναμική. Η αεροδυναμική έβαλε κάποιους «φυσικούς κανόνες» στην εξίσωση, τους οποίους για να σχεδιάσεις ένα αεροδυναμικά αποδοτικό αμάξωμα (είτε βλέποντας το από την πλευρά της κατανάλωσης καυσίμου είτε από την πλευρά των επιδόσεων σε υψηλές ταχύτητες) πολύ απλά δεν μπορείς επουδενί να παραβλέψεις και να σνομπάρεις. Τρίτος παράγοντας είναι η νομοθεσία, παράγοντας που παίζει σε έναν βαθμό το ρόλο του «χωροφύλακα» των σχεδιαστών, αλλά (ευτυχώς ακόμα) δεν τους δένει εντελώς και τα χέρια: ο νόμος θα γράψει τι μέγεθος πρέπει να έχει ο καθρέπτης ή το ύψος του καπό (νέο φρούτο αυτό, αφορά τα crash test με πεζούς), αλλά δεν είναι δα και τόσο καθοριστικής παρέμβασης ως προς την συνολική μορφή. Συμπερασματικά, ως τώρα η αεροδυναμική θέτει λοιπόν ουσιαστικά το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα πρέπει να κινηθεί ο σχεδιαστής, αλλά το πλαίσιο αυτό είναι αρκετά ευρύ ώστε να μπορεί η πένα να μας προσφέρει πολλά διαφορετικά σχέδια αμαξόματος για δεδομένη αεροδυναμική απόδοση: π.χ. δύο αυτοκίνητα κοινό συντελεστή οπισθέλκουσας 0,32, μπορεί να απέχουν έτη φωτός σχεδιαστικά. Διάβασα ωστόσο πρόσφατα σε ξένο μέσο μία συνέντευξη του επικεφαλής του τμήματος σχεδιασμού του VW Group (για όλες τις μάρκες, από Skoda μέχρι Lamborghini), Walter de Silva, η οποία επικεντρώνεται στην ανησυχία του ίδιου σχετικά με την πορεία των πραγμάτων ως προς το μελλοντικό ντιζάιν των αυτοκινήτων, καθώς θα οδεύουμε προς το τέλος αυτής της δεκατίες και τις αρχές της επόμενης.

Ο de Silva, λάτρης του μίνιμαλ-απλοϊκού ντιζάιν, φοβάται πως σύντομα ο παράγοντας αεροδυναμική θα υπερισχύσει, έως και του ότι θα καπαρώσει εντελώς τον παράγοντα «πένα». Αυτό που λέει είναι ότι οι κατασκευαστές αναγκαστικά θέλοντας να βελτιστοποιήσουν την αεροδυναμική θα ακολουθήσουν πιστά τις προσταγές της φυσικής, οι οποίες φυσικά είναι κοινές για όλους, δηλαδή οι σχεδιαστές θα χουν πολύ μικρό περιθώριο να διαφοροποιήσουν το σχέδιο τους από αυτό του «δίπλα». Το ιδανικό (υποηχητικό...) σχήμα από πλευράς οπισθέλκουσας είναι η σταγόνα (ή έστω σταγόνα με για πρακτικούς λόγους κομμένη ουρά, δηλαδή «Kamm tail» όπως ο βάτραχος της Citroen ή πολλά σύγχρονα υβριδικά), οπότε τα πράγματα θα πάνε προς αυτή τη κοινή κατεύθυνση: ως παράδειγμα φέρνει τα τελευταία Toyota Prius και Honda Insight, τα οποία όντως χωρίς τα σήματα τους από λίγο μακρυά τα μπερδεύεις για πλάκα. Συμπληρώνω εγώ πως η ιστορία αυτή δυστυχώς έχει αγγίξει και τα δικά του χωράφια, της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας: τα τρέχοντα sedan/coupe της Audi (A4/A5/A5 Sportback/A6/A7/A8) είναι όντως ρε παιδιά σχεδόν ίδια ειδικά από πίσω ή μόνο εγώ πρέπει να δω το σήμα (αν υπάρχει) για να τα ξεχωρίσω?! Ο κώλος της τρέχουσας 3άρας BMW από την τρέχουσα 5άρα ξεχωρίζει πραγματικά δύσκολα αν δεν κάτσεις να παρατηρήσεις ή είναι η ιδέα μου??! Η νέα C-Class δεν είναι πιστή μικρογραφία της S-Class?! Δεν ίσχυαν όλα αυτά πριν 20-25 χρόνια που στα παιδικά μου χρόνια μπορούσα να ξεχωρίζω τα αντίστοιχα μοντέλα από το χιλιόμετρο (ή μηπως γέρασα..?)...O Walter de Silva διαπιστώνει και κάτι άλλο που φέρνει ως παραλληλισμό, το οποίο πραγματικά ισχύει και με τρόμαξε όταν το συνειδητοποίησα: πως αυτή η ιστορία (η αεροδυναμική να ομογενοποιεί τα μοντέλα όλης της αγοράς ανεξαρτήτου κατασκευαστή) έχει ήδη λάβει χώρα εδώ και δεκαετίες στην ιέρια της αεροδυναμικής, την αεροπορική βιομηχανία, όπου όλα τα επιβατικά αεροπλάνα πλέον είναι πρακτικά ίδια σε βασική αισθητική, μιας και το σχέδιο ουσιαστικά βγήκε από την βελτιστοποίηση υπολογιστή και όχι πένα ανθρώπου: αν δεν έχεις τα αεροπλάνα για χόμπυ όπως δεν τα έχει το 99,9% του κόσμου και δηλαδή δεν προσέχεις μικρολεπτομέρεις τύπου winglets ή την έξοδο της APU, μπορείς να ξεχωρίσεις ένα Boeing 737 από ένα Airbus 320 ή ένα Boeing 767 από ένα Airbus 330? Όχι! Ακόμα και τα τελευταία Tupolev είναι ίδια με τα αντίστοιχα δυτικά. Κάποτε, πριν μισό αιώνα, υπήρχαν ένα κάρο διαφορετικές προσεγγίσεις που μας έδωσαν εντελώς διαφορετικά αεροπλάνα: Lockheed Constellation, τα διάφορα Douglas, τα Junkers, τα Vickers de Havilland, τα Avro, όλα αυτά είχαν εντελώς διακριτή τεχνοτροπία. Πως ξεχωρίζουν πλέον τα πολιτικά αεροπλάνα μεταξύ τους? Μα φυσικά μόνο από τα γραφικά της αεροπορικής εταιρίας και το χρώμα! Και αυτό φοβάται ο de Silva ότι θα γίνει και στα αυτοκίνητα: μέσα στην επόμενη δεκαετία πιστεύει ότι με την ομογενοποιήση που έρχεται, τα γραφικά στα αυτοκίνητα θα επανέλθουν, κάτι το οποίο σαν λογικός άνθρωπος φυσικά απεχθάνεται και μάλιστα έχει καταφέρει να αποβάλει από τις γραμμές του VW Group από όταν ανέλαβε (π.χ. θυμάστε τα διάφορα γραφικά/αυτοκολλητα που είχαν οι π.χ. ειδικές εκδόσεις παλαιότερων γεννεών του Golf). Με άλλα λόγια οι κάγκουρες με τα tribal, τα τεράστια «TURBO GTI» και τις φλόγες στο πλάι μπορεί να αποδειχτεί ότι ήταν 30 χρόνια μπροστά από την εποχή τους...

Η μόνη ίσως ελπίδα να συνεχίσουμε να ξεχωρίζουμε τα διάφορα τυποποιημένα από πλευράς σχήματος λαμαρίνας (ή carbon…) μοντέλα σε 15 χρόνια από τώρα, βρίσκεται στην τρέχουσα σειρά των Know How μας: στα φωτιστικά σώματα. Με τα LED και προσεχώς τα laser φώτα να μπορούν να πάρουν πρακτικά οποιαδήποτα διάταξη / σχέδιο, ίσως εκεί μελλοντικά να βρίσκεται το κλειδί διαχωρισμού ενός Toyota Auris από ένα Audi A3. Αν και αυτά αποδειχτούν «one size fits all», τότε τα αυτοκόλλητα θα πάρουν φωτιά...