EGR: Ο κρυφός μπελάς

Οι  βαλβίδες ανακυκλοφορίας καυσαερίων (Exhaust Gas Recirculation – EGR) είναι από τα εξαρτήματα που χρήζουν προσοχής ΚΑΙ συντήρησης, γιατί καραδοκούν να μας σερβίρουν ύπουλες βλάβες και να μας κοστίσουν κερατιάτικα λεφτά στην πρώτη ευκαιρία. Τι κάνουμε στο σέρβις για να προστατέψουμε την EGR, τα νεύρα και το πορτοφόλι μας?

 

Γιατί EGR?

Πρώτ' απ' όλα, να δούμε γιατί μας φόρτωσαν ΚΑΙ αυτό το μπλιμπλίκι στο μηχανοστάσιο: η ανακυκλοφορία καυσαερίων (ή ανακύκλωση, στην καθομιλουμένη) είναι ένας εύκολος τρόπος να μειώσουμε την περιεκτικότητα του καύσιμου μίγματος σε οξυγόνο (άρα και την ανάγκη σε καύσιμο) χωρίς να μειώσουμε ανάλογα τον όγκο του μίγματος. Αναμειγνύοντας το καύσιμο μίγμα με καυσαέριο, αυξάνουμε το ποσοστό πλήρωσης των κυλίνδρων, μειώνοντας τις παρασιτικές απώλειες ισχύος λόγω άντλησης – χρειάζεσαι έργο για να γεμίσεις με αέρα τους κυλίνδρους σου, όταν η πεταλούδα του γκαζιού είναι σχεδόν κλειστή και ο αέρας περνάει με το ζόρι. Παράλληλα, επιβραδύνεται η ταχύτητα καύσης και μειώνεται η θερμοκρασία των καυσαερίων. Οι κατασκευαστές εκμεταλλεύονται τα παραπάνω σε συνθήκες χαμηλού φορτίου, προκειμένου να βελτιώσουν την κατανάλωση  και να μειώσουν τις εκπομπές καυσαερίων, ειδικά των οξειδίων αζώτου. Δεν είναι και τίποτε το καινούριο η όλη ιστορία, σε αμερικάνικα μοτέρ το βλέπουμε ήδη από την εποχή της πρώτης πετρελαϊκής κρίσης, ενώ οι Ευρωπαίοι και Ασιάτες χρησιμοποιούν κατά κόρον EGR από τα μέσα της δεκαετίας του '90. Εσχάτως, EGR απέκτησαν και οι common rail πετρελαιομηχανές, μαζί με μια ηλεκτρική πεταλούδα γκαζιού, γιατί χωρίς τη δημιουργία υποπίεσης στην εισαγωγή δεν είναι δυνατή η αναρρόφηση των καυσαερίων από την πολλαπλή εξαγωγής.

 

Άλλος ένας λόγος για Check Engine

Όντας βασικό σύστημα αντιρρύπανσης σε όσα μοτέρ το κουβαλάνε, η δυσλειτουργία του ανάβει κατευθείαν το μισητό κίτρινο λαμπάκι στο καντράν, προς τέρψιν των απανταχού πιτσιλωτών κουκουβαγιών. Για να δούμε γιατί, ας καταλάβουμε λίγο πώς δουλεύει το πράγμα:

Old School: βαλβίδες EGR ελεγχόμενες με υποπίεση (Vacuum). Τις συναντάμε κυρίως σε βενζινομηχανές. Η βαλβίδα παρεμβάλλεται μεταξύ πολλαπλής εξαγωγής και εισαγωγής, ανοιγοκλείνοντας έναν αγωγό που μεταφέρει το καυσαέριο. Τη βαλβίδα κρατάει κλειστή ένα ελατήριο, και μια μεμβράνη αναλαμβάνει να υπερνικήσει τη δύναμή του, ανοίγοντας τη βαλβίδα και επιτρέποντας ροή καυσαερίου (τρόπον τινά, σαν το actuator ενός wastegate). Την παροχή vacuum στη μεμβράνη της EGR καθορίζει μια μικρή ηλεκτροβαλβίδα (solenoid) συνδεδεμένη στην πολλαπλή εισαγωγής (μετά την πεταλούδα). Η ECU παλμοδοτεί την solenoid, ελέγχοντας την υποπίεση που θα φτάσει στην EGR και το πόσο αυτή θα ανοίξει.

Σημειωτέον ότι σε όλα τα συστήματα EGR το καυσαέριο παροχετεύεται μετά την πεταλούδα του γκαζιού, για να διευκολύνεται η αναρρόφησή του από το μοτέρ. Πώς ξέρει το μοτέρ αν η EGR δουλεύει ή όχι? Όσο περισσότερο ανοίγει η EGR, τόσο μειώνεται το vacuum στην πολλαπλή εισαγωγής (σήμα αισθητήρα MAP) ή η ποσότητα αέρα που περνάει μέσα από την πεταλούδα (σήμα αισθητήρα MAF). Συγκρίνοντας τις τιμές MAP/MAFμε το ποσοστό ανοίγματος της EGR, η ECU αποφαίνεται κατά πόσο έχει επιτευχθεί η αναμενόμενη ανακυκλοφορία καυσαερίων.

New age: βαλβίδες EGR με βηματικό ηλεκτροκινητήρα. Η πιο σύγχρονη εκδοχή, με ταχύτερη απόκριση, ακριβέστερη δοσομέτρηση αλλά και συχνότερες βλάβες, λόγω πιο ευαίσθητης κατασκευής. Ένας σερβοκινητήρας κινεί ένα γρανάζωμα, που με τη σειρά του ανεβοκατεβάζει το στέλεχος της βαλβίδας (η οποία χοντρικά μοιάζει με βαλβίδα εξαγωγής από παπάκι). Τη διαδρομή (άνοιγμα) της βαλβίδας ελέγχει η ECU, συνήθως με ποτενσιόμετρα ενσωματωμένα στην βαλβίδα.

 

Πού αρχίζουν τα προβλήματα?

Η πιο απλή περίπτωση είναι μια βαλβίδα EGR που δεν ανοίγει εντελώς ή και καθόλου. Οι αιτίες ποικίλλουν από μαζεμένη καρβουνίλα στο κοτσάνι της βαλβίδας, η οποία συνεπώς φρακάρει την παλινδρόμησή της, μέχρι προβλήματα στο μηχανισμό ανοίγματος. Τρύπια σωληνάκια ή ελαττωματικές ηλεκτροβαλβίδες στις παλαιάς γενιάς EGR, προβληματικές καλωδιώσεις, μασημένα γραναζάκια, βλαμμένα ποτενσιόμετρα και το κακό συναπάντημα στις ηλεκτρικές EGR. Επίσης, η EGR μπορεί να ανοίγει κανονικά, αλλά η ECUνα πιστεύει το αντίθετο, επειδή ο αγωγός ανακυκλοφορίας καυσαερίων έχει φράξει από καρβουνίλες!

Η άλλη περίπτωση είναι να μην κλείνει εντελώς η EGR. Και πάλι, μπορεί να έχουμε από καρβουνίλες στην έδρα της βαλβίδας μέχρι ζημιά της ίδιας της βαλβίδας (όπως ακριβώς καίγεται μια βαλβίδα εξαγωγής κυλίνδρου). Η ECU αντιλαμβάνεται διαρροή καυσαερίων προς την πολλαπλή εισαγωγής κι αρχίζουν πάλι τα λαμπάκια. Ένα καλό καθάρισμα της βαλβίδας, με δοκιμαστική λειτουργία της στον πάγκο, συνήθως γλιτώνει την αντικατάσταση. Αντίστοιχα με παραπάνω, η βαλβίδα μπορεί να μην έχει τίποτε, αλλά να έχουμε διαρροή στον αγωγό από χαλαρές / χαλασμένες φλάντζες, ή ακόμα και από τρύπιο σωλήνα ανακυκλοφορίας καυσαερίων.

 

Πότε μένεις?

Όταν η βαλβίδα κολλήσει εντελώς ανοιχτή. Αυτή η βλάβη συμβαίνει κυρίως στις αμιγώς ηλεκτρικές EGR και σημαίνει πέταμα στα σκουπίδια. Συνήθως προκαλείται από μπλοκάρισμα των γραναζιών λόγω φθοράς ή υπερθέρμανσης. Ενδέχεται να μην είναι καταγεγραμμένη ως βλάβη στην ECU, και να αποκαλυφθεί μόνο όταν πας να ενεργοποιήσεις την EGR με το διαγνωστικό.  Στην περίπτωση βενζινομηχανών με MAP, το μοτέρ μπορεί να μην παίρνει καν εμπρός. Στην περίπτωση MAF, μπορεί να παίρνει και να μην ανεβάζει στροφές, ενώ αν είναι diesel, παίρνει δύσκολα μπροστά, πεθαίνει στο πάτημα του γκαζιού, και βγάζει ελεεινό ντουμάνι από την εξάτμιση. Να πούμε ότι EGR και MAF πάνε πακέτο στις αναφορές βλαβών, και πολλές φορές έχουν πεταχτεί  “φούστα – μπλούζα” επειδή το συνεργείο δεν μπορούσε να βγάλει άκρη (ιδίως σε diesel). Προβληματικές EGR προκαλούσαν κωδικό βλάβης MAF επειδή τα σήματά του ήταν αλλοπρόσαλλα, ενώ γερασμένοι MAF που μετρούσαν μπούρδες, παρερμηνεύτηκαν εκ του αποτελέσματος από την ECU ως χαλασμένες EGR. Μιας και τον MAF δεν μπορείς στην ουσία να τον ελέγξεις αξιόπιστα, σε κάθε περίπτωση ξεκινάς από αυτοψία της EGR και των παρελκομένων της.

 

Για να σώσουμε την EGR μας...

...καταφεύγουμε σε συντήρηση (κι ας μην τη γράφει το service manual). Ανά τακτά διαστήματα (ιδανικά σε κάθε μεγάλο service), ξηλώνουμε την EGR, την καθαρίζουμε με ειδικό σπρέι ή αφρό (λ.χ. καθαριστικό πεταλούδας κ.λπ.) και καθαρίζουμε επίσης τα περάσματα ανακυκλοφορίας καυσαερίων με σπρέι και αέρα. Αυτό περιλαμβάνει και το ψυγείο καυσαερίων που διαθέτουν αρκετά μοτέρ diesel. Προς Θεού, μην δοκιμάσετε να το κάνετε στεγνά με πεπιεσμένο αέρα, γιατί θα γίνετε σαν καρβουνιάρης λοκομοτίβας του 19ου αιώνα! Ο τακτικός καθαρισμός εξασφαλίζει πρώτον την απρόσκοπτη ροή των καυσαερίων και δεύτερον την ελεύθερη κίνηση της βαλβίδας, αποτρέποντας τα φρακαρίσματα και την υπερβολική καταπόνηση των γραναζωμάτων (στις ηλεκτρικές βαλβίδες). Επίσης, σημαντικότατη είναι και η τακτική ηλεκτρονική ρύθμιση του συστήματος EGR, ώστε η ECUνα δίνει σωστές εντολές στη βαλβίδα και να μην την παραζορίζει (άλλος ένας λόγος που κλαίμε τα γραναζάκια τους).

 

Είναι μπελάς, τελικά!

Το ξέρω ότι το τακτικό βάλε – βγάλε της EGR μπορεί να είναι χοντρό “μανίκι”, αφού σε πολλά μηχανοστάσια η πρόσβαση είναι προβληματική. Σκέψου όμως ότι η πιο φθηνή ηλεκτρική EGR έχει κάνα διακοσάρι ευρώ, ενώ κάποιες ξεπερνούν το πεντακοσάρικο (ιδίως σε ασιατικά). Είναι λογαριασμός, όσο να πεις, σε σχέση με το να πληρώσεις καναδυό εργατώρες στο συνεργείο σου για συντήρηση.