Τραγανές βαλβολίνες!

Ολοένα και περισσότερα σασμάν, διαφορικά και υδραυλικά συστήματα εφοδιάζονται πλέον με “Lifetime” λιπαντικά, όπου μάλιστα ο κατασκευαστής, εντός ή εκτός εισαγωγικών, απαγορεύει την αντικατάσταση λιπαντικού! Σοβαρά?

Μόδα κι αυτή!

Ο κινητήρας μας απολαμβάνει την πολυτέλεια εξαναγκασμένης συνεχούς κυκλοφορίας λαδιού, ενός αρκετά αποτελεσματικού φίλτρου και πιθανώς ενός ψυγείου λαδιού, ενώ και η ίδια η αντικατάσταση του λιπαντικού γίνεται σε τακτική βάση. Με το σύστημα μετάδοσης κίνησης τι γίνεται? Τέτοιες πολυτέλειες απολαμβάνουν μόνο τα αυτόματα κιβώτια ταχυτήτων με μετατροπέα ροπής ή με υγρούς συμπλέκτες. Όλα τα άλλα, χειροκίνητα / ημιαυτόματα σασμάν αλλά και διαφορικά, κυριολεκτικά βράζουν στο ζουμί τους!

Η ρίζα του κακού

Τα σασμάν και τα διαφορικά μας πρέπει να κάνουν τη δουλειά τους με μια πολύ μικρή ποσότητα λαδιού, που αντικαθίσταται από σπάνια έως ποτέ. Κι ενώ ένας κινητήρας κατά βάση παράγει πολύ μικρές ποσότητες ρινίσματος, αναλογικά με τη συνολική ποσότητα λαδιού του, δεν ισχύει το ίδιο για τα γραναζώματα! Θέλοντας και μη, ένα οδοντωτό συγκρότημα πάντα παράγει ρινίσματα - είτε ο οδηγός την τρίζει την όπισθεν (με την… καλή έννοια!), είτε όχι! Στην πιο αθώα περίπτωση, η ίδια η επιλογή ταχύτητας παράγει -αθόρυβα και σταθερά- τα ρινίσματά της, όποτε το συγχρονιζέ τρίβεται με τους κώνους των γραναζιών και τσακώνεται με τα δόντια του κόπλερ,. Βάλε τώρα και τις χαμένες αλλαγές, τον οδηγό που τελικά την τρίζει και την όπισθεν, το συμπλέκτη που δεν απομονώνει καλά γιατί είναι στα τελευταία του, και πάει λέγοντας. Το γρέζι πάει γόνα! Μικροσκοπικό το γρεζάκι συνήθως, σε μέγεθος κόκκου αλευριού ή και μικρότερο, όμως υπαρκτό και εν καιρώ βλαβερό!

Ακόμα πιο ζόρικα είναι τα πράγματα όπου έχουμε γωνιακή μετάδοση κίνησης, δηλαδή σε διαφορικά πισωκίνητων, διαφορικά μπροστοκίνητων με κινητήρα σε διαμήκη θέση (λ.χ. Audi A4 κ.λπ.), καθώς και σε κιβώτια τετρακίνησης αυτοκινήτων με μοτέρ σε εγκάρσια θέση (λ.χ. Mitsubishi Evo, για να μη σας πρήζω μόνο με τα VWοειδή, ή Lancia Integrale για λίγη… extra κουλτούρα!). Οι σημειακές πιέσεις που αναπτύσσονται στα γωνιακά γραναζώματα είναι ακραίες, εξ ου και η ανάγκη για πρόσθετα EP (Extreme Pressure) στο λιπαντικό. Όμως και τα πρόσθετα EP δεν ζουν για πάντα. Γι’ αυτό και, τα “lifetime” διαφορικά (λ.χ. BMW της τελευταίας εικοσαετίας), κατά κανόνα νιαουρίζουν χαρακτηριστικά μετά από κάποιες δεκάδες χιλιάδες km χωρίς αλλαγή λιπαντικού.

Ρίνισμα vs λιπαντικού φιλμ

Η δουλειά του λιπαντικού είναι να δημιουργεί μια μεμβράνη ανάμεσα στις τριβόμενες επιφάνειες,  ώστε τα εξαρτήματα να μην έρχονται σε απευθείας επαφή μεταξύ τους. Η αποφράδα αυτή επαφή γεννάει τη φθορά – και το γρέζι. Η δημιουργία ρινίσματος είναι αναπόφευκτη, για τον εξής λόγο: κάθε φορά που η μεμβράνη λαδιού διαρρηγνύεται, τα μέταλλα έρχονται σε απευθείας επαφή και η τριβή τους προκαλεί εκδορά. Το υλικό που αφαιρείται, τοπικά, είναι το γρέζι που είπαμε. Το γρεζάκι θα αρχίσει να κυκλοφορεί από γρανάζι σε γρανάζι μέσω του λιπαντικού, και να χώνεται ανάμεσα στη λιπαντική μεμβράνη, μειώνοντας τοπικά το πάχος της και καθιστώντας ευκολότερη την παραγωγή του επόμενου και του μεθεπόμενου και πάει λέγοντας ρινίσματος.

Τα σασμάν συνήθως έχουν κάμποσους μικρούς μαγνήτες στο εσωτερικό τους, αλλά αυτοί μπορούν να πιάσουν μόνο τα μεγαλύτερα σε μέγεθος ρινίσματα, και φυσικά μόνο όσα αποτελούνται από σιδηρούχα κράματα. Τα άλλα? Είναι αβλαβή επειδή είναι ορειχάλκινα (π.χ. από συγχρονιζέ), ή από υλικό τριβής (λ.χ. δισκάκια μπλοκέ διαφορικών ή συμπλέκτη Haldex)? Χμμμμ…

Χωρίς γρέζι δε γίνεται!

Η φύση των γραναζωμάτων καθιστά παντελώς ανέφικτη τη μηδενική παραγωγή ρινίσματος, ιδίως όταν όλα τα γρανάζια είναι ολοκαίνουρια και αροντάριστα. Ας συνυπολογίσουμε το γεγονός ότι, θέλοντας και μη, τα γρανάζια μας υπόκεινται συνεχώς σε κρουστικά φορτία: από τη λακκούβα που θα τύχει να περάσουμε με το δεξί μας ποδαράκι τεντωμένο μέχρι το σπινάρισμα, την απότομη εκκίνηση ή την καρφωτή αλλαγή ταχύτητας!  Για να μην πιάσουμε τους αγωνιστικούς συμπλέκτες, τις σκληρές βάσεις μηχανής, τα καταργημένα βολάν διπλής μάζας και ούτω καθεξής!

 Το μόνο που μας σώζει είναι η τακτική αντικατάσταση του λιπαντικού, ώστε να απομακρύνεται όσο γίνεται περισσότερο ρίνισμα από το συγκρότημά μας! Ακόμη κι αν δεχθούμε ότι το λιπαντικό είναι… Highlander (και ως αθάνατο δε χάνει ποτέ τις αρχικές του λιπαντικές και αντιοξειδωτικές ιδιότητες), το συσσωρευμένο ρίνισμα δεν το αφήνει να κάνει τη δουλειά του όπως πρέπει!

 Hot tips

Γι’ αυτό,  όσοι ξέρουν, φροντίζουν να:

1. Αλλάζουν όλα τα υγρά του συστήματος μετάδοσης αμέσως μετά το στρώσιμο του αυτοκινήτου, και σε κάθε περίπτωση προτού αρχίσουν να του αλλάζουν τα φώτα
2. Αλλάζουν πάντα τα λιπαντικά τους με το αυτοκίνητο όσο γίνεται πιο ζεστό, και χωρίς να το αφήσουν να κάτσει ακίνητο για ώρα. Έτσι ακόμα και τα πιο μικρά ρινίσματα παραμένουν σε αιώρηση, καθιστώντας εφικτή την απομάκρυνσή τους μαζί με το λιπαντικό
3. Όπου είναι εφικτό, τοποθετούν μαγνητικές τάπες αδειάσματος – γεμίσματος, για να μειώσουν την ποσότητα περιφερόμενου ρινίσματος ανάμεσα στα γρανάζια και τα ρουλεμάν
4. Αν δεν συντρέχει σοβαρός ή αποδεδειγμένος λόγος, χρησιμοποιούν τις προδιαγραφές λιπαντικού που ορίζει ο κατασκευαστής, ιδίως στην περίπτωση γωνιακής μετάδοσης κίνησης ή αυτόματων σασμάν
5. Αλλάζουν τακτικά λάδια και φίλτρο στο αυτόματο σασμάν τους, ακόμη κι αν ο κατασκευαστής λέει ότι και το φίλτρο είναι lifetime. Αν βουλώσει και ανάψει ολόκληρο το σασμάν, ελάτε να τα ξαναπούμε!
6. Βρίσκουν τρόπο να αλλάξουν βαλβολίνες ακόμα κι αν δεν υπάρχουν τάπες αδειάσματος (λ.χ. σασμάν Ford και Opel, διαφορικά Jeep και BMW και πάει λέγοντας). Μα θα βάλετε ρουφηχτές με καθετήρα (όσες μπορέσετε) μέσα από την τάπα γεμίσματος, μα θα ξεκουμπώσετε ημιαξόνιο ή θα λύσετε κάποιο καπάκι από το καβούκι, κάντε ό,τι πρέπει τελοσπάντων προκειμένου να φρεσκάρετε τις βαλβολίνες σας!

Lifetime το λάδι, όχι και το γρέζι!

Για τους αντιρρησίες, θα πούμε το εξής απλό: Αν τσιγκουνεύεστε τη βαλβολίνη, βρείτε τρόπο να τη βγάλετε, να τη φιλτράρετε σε φίλτρα κατακράτησης σωματιδίων μικρότερων των 5 μm (micron), και ξαναβάλτε τη μέσα! Οι υπόλοιποι, απλά αλλάξτε τη! Αλλιώς, συμβιβαστείτε με το γεγονός ότι θα έχετε περιττές τριβές και φθορές στο σύστημα μετάδοσης κίνησης του αυτοκινήτου σας!